Toraja land, dit vergeten we nooit meer!

Dag 40 – 5 Uur in de ochtend, we zijn in Rantepoa! We hebben redelijk goed geslapen in de bus en nemen een tuktuk richting het hotel. We konden een vroege check-in doen tegen betaling zodat we nog verder konden slapen. Ik had dit hotel geboekt om even bij te komen van de reis en lekker bij het zwembad te liggen.

De kamer die we toegewezen kregen was waarschijnlijk gebruikt als douchekamer want er lagen haren op de grond en de handdoeken waren gebruikt! Bah, dit is al de 2e keer dat ons dit overkomt. Gelukkig konden we de kamer omruilen. Het plan om bij het zwembad te liggen is wel gelukt alleen het was niet zo zonnig. Sterker nog er was helemaal geen zon en het was koud! Het was 22 graden, brrr… we zijn wel anders gewend nu :P

We hebben ’s middags in het centrum rondgekeken maar er was niet zoveel te beleven. Het is zondag en ze zijn hier grotendeels christelijk, de cafe’s zijn daarom vandaag gesloten. We hebben daarom maar weer een bakje instant-noodles gekocht voor het avondeten. Yummm.

Dag 41 – We hebben via Tripadvisor een tour door Toraja geboekt met Daniel. Toraja is een gebied in de bergen met nogal bijzondere gewoontes en ceremonies als het gaat om de dood.

Om 9 uur staat Daniel klaar en gaan we als eerste naar Londa toe. Dit is een dorp waar we worden geconfronteerd met stonegraves. Ze hebben het geloof dat lichamen begraven onder de grond niet zuiver is en daarom word je bovengronds begraven. Dat kan op een aantal verschillende manieren gebeuren.

In gesteente hakken ze met de hand een ruimte uit waarin ze vervolgens de lichamen bewaren samen met belangrijke relikwieën. Soms zijn deze graven voor 1 persoon en soms voor meerdere familieleden. Zodra de lichamen in de graven liggen, sluiten ze het gat af met een luik. Dit luik wordt op unieke manier op slot gedaan en er is maar een enkeling die weet hoe het graf opengemaakt kan worden. Hoe hoger het graf, hoe belangrijker de persoon in kwestie is geweest. Soms zie je ook dat er houten poppen (Tau Tau) bij de graven staan en dat zijn replica’s van de overledenen en bewaken het graf. Om zo’n Tau Tau te mogen laten maken moet je wel aan een aantal vereisten voldoen. Zo moet er tijdens je begrafenis minimaal 24 buffels geslacht worden en moet je rijk genoeg zijn om een Tau Tau te kunnen laten maken. Eén Tau Tau kost ongeveer €2000,- tot €3000,-. Over de slachtingsrituelen komst straks meer…

Vervolgens zijn we richting de ‘hanging graves’ en ‘natural graves’ gegaan. We kwamen aan bij een enorme rotsformatie waar ook metershoge stonegraves waren. Ze beklimmen de rotsen en gaan zonder zekeringen etc. aan de slag met hakken. Het laatste ongeluk was hier in 1965 toen iemand naar beneden is gevallen en zijn val niet overleefd had. Hoe dichter we bij de rots kwamen hoe meer je kon zien zoals bijvoorbeeld de ‘hanging graves’, dit zijn houten constructies die aan de rots zijn bevestigd waar ze doodskisten opstapelen. Sommige kisten waren al zo oud dat de kisten uit elkaar vielen. Hierdoor zag je overal botten liggen.

Een andere optie is jezelf laten begraven in de ‘natural graves’. Dit zijn grotten waarin ze in ieder hoekje en gaatje een doodskisten proppen. Als je niet zoveel geld had of je lichaam kon niet geïdentificeerd worden dan kwam je hierin terecht. Overal waar je keek zag je kisten of botten liggen. Je moest af en toe zelfs uitkijken dat je niet op een bot ging staan! Het is echt bizar om hier rond te lopen.

Dan zijn er nog de ‘baby graves’. Wanneer een baby komt te overlijden voordat hij tanden heeft dan hakken ze een stuk uit een ‘heilige’ boom en leggen daar het lijkje in. Dit moet binnen 24 uur gebeuren want anders kan de ziel van de baby niet naar het hiernamaals gaan. Vervolgens dekken ze dit af met een soort kokosmat in de hoop dat de boom dicht zou groeien en de baby opgenomen zou worden in de boom. De baby groeit dan met de boom mee naar ‘Puya’, het hiernamaals. Er komt geen grote ceremonie voor de overleden baby want het kindje heeft nog niet zoveel bijgedragen in het leven.

We hadden wel genoeg van de dood vandaag dus zijn we op bezoek gegaan bij een traditioneel dorp. Hier konden we in een traditioneel huis kijken. De vorm is ontzetten bijzonder en typerend voor de regio Toraja. De grotere gebouwen werden gebruikt als 3 kamer woning (wat erg klein was van binnen) en de kleinere gebouwen werden gebruikt als opslagruimte voor rijst. Aan de voorkant van het huis hangen ze de horens van de buffels die zijn geslacht tijdens de begrafenisceremonie. Dit laat gelijk zien aan de buitenwereld of ze van een rijke familie afkomstig zijn of niet. Geld is heel belangrijk in deze cultuur hebben we gemerkt.

Wat een indruk heeft deze dag achtergelaten. Nu zijn we benieuwd naar morgen want dan zijn we te gast bij een grote begrafenisceremonie.

Dag 42 – Vandaag is de grote dag, we mogen de 1e dag van een grote begrafenisceremonie bijwonen van een oude dame die 4 jaar geleden al was overleden. De ceremonie duurt in totaal 4 dagen. Nu klinkt dat gek, maar op het moment dat wij iemand dood verklaren, beschouwen de Toraja hen als ‘ziek’. Ze balsemen het lichaam, zodat het niet vergaat en gaat stinken. Het lichaam van het ‘zieke’ familielid wordt in huis bewaard in een aparte ruimte.

Het voorbereiden van de begrafenis gaat gepaard met geld, heel veel geld. Ze sparen hier hun hele leven voor en zorgen er als familie voor dat de overledene de mooiste en grootst mogelijke begrafenis krijgt. Hoe groter en mooier je begrafenis, des te sneller je door kan gaan naar ‘Puya’. Dat grootse heeft niet alleen te maken met de omvang van de ceremonie, maar ook met het aantal buffels en varkens dat geslacht wordt tijdens de ceremonie.

Het is gebruikelijk dat goede vrienden en familie dieren schenken tijdens de ceremonie. Nou, ja: ‘schenken’, het is eerder uitlenen. Elk dier dat wordt geschonken, dient later te worden teruggegeven zodra een familielid van de schenkende partij overlijdt. Ze houden hiervoor turflijstjes bij; het is als het ware een ‘schuld in bloed’.

Een albino buffel is het meest waardevolle dier in hun geloof. Volgens de Toraja staat rijkdom centraal in dit leven, of je goed of slecht hebt geleefd doet er niet toe.

We kwamen aan bij het dorp en er werd ons direct verteld dat alle gebouwen die we zagen staan, speciaal gebouwd waren voor deze ceremonie. Ze beginnen een aantal maanden van te voren met het bouwen ervan en hergebruiken deze gebouwen niet. Na de ceremonie slopen ze alles en gaat het hout op de brandstapel of het wordt gebruikt voor de hokken van het vee. We mochten overal foto’s en video’s van maken zolang we maar oppasten voor de buffels. Zo klonk er tijdens de ceremonie uit de megafoon: “Tourists, please becareful close to the bufallo, the family doesn’t have insurance for you”. Ondanks dat er hard gelachen werd, was dit vast geen grap.

Allereerst mochten we toekijken hoe een aantal vrouwen de zaden van de rijstplanten aan het stampen waren zodat de schillen er vanaf kwamen. Dit klonk bijna muzikaal hoe ze dit deden. Daarna werden we voorgesteld aan enkele familieleden (die uiteraard op de foto met ons wilden) en kregen we koffie/thee en lokale versnaperingen. Terwijl de voorbereidingen om de kist zo meteen te verplaatsen in volle gang was, kregen we ook nog een lunch. Rijst met in bamboe gegaard varkensvlees waarvan we later op de dag zagen hoe dit klaargemaakt werd. (niet zo smakelijk)

Vlak voordat de verplaatsing van de kist zou starten gingen er flink wat mannen om de draagbar in een cirkel staan. Zij gingen vervolgens een zang en dans ritueel uitvoeren. Het klonk alsof ze in trans waren en de toeristen mochten ook meedoen. Terwijl ik dit zo aan het aanschouwen was werd ik er een beetje geëmotioneerd door omdat het me zo’n bijzonder gevoel gaf. Dit echt iets is wat je maar 1 keer in je leven mee zal maken. Dat gevoel was ook wel weer snel weg hoor toen er een varken hangend aan bamboestokken werd weggedragen en luid aan het gillen was.

Toen het zang en dans ritueel voorbij was werd de kist overgeplaatst naar de draagbar. De mannen droegen de draagbar en de vrouwen liepen voorop onder een groot rood doek. Ze liepen een rondje door het dorp en dat ging gepaard onder luid gejuich, gelach en water gooien. Het bizarre was dat de mannen zo wild aan het doen waren dat die kist er af en toe bijna afviel, maar blijkbaar hoort dat erbij. Oma had al zolang stil gelegen in de kist, dus ze moest even opgepept worden. :) Toen was het tijd om de kist naar de ‘troon’ te brengen (ik noem het even zo want ik weet de echte naam niet meer). Daar blijft de kist de komende dagen staan. Ze moesten hiervoor wel de bovenkant van de draagbar aftillen, wat heel onhandig gedaan werd, want de bovenkant kletterde zo op de grond. Dat was trouwens niet een onderdeel van het ritueel.

Ondertussen werden er her en der varkens geslacht en aan bonken geslagen. Het is heftig om te zien maar je moet wel beseffen dat deze beesten in veel meer vrijheid hebben geleefd dan in de vleesfabrieken die we in Nederland hebben. Het enige lugubere nadeel is dat de beesten geslacht worden zonder verdoving.

Toen was het tijd om de buffels te slachten. Vandaag werden er 3 geslacht van de 16 die ik heb zien staan en in sommige ceremonies worden er zelfs tot 100 buffels geslacht, maar dat is uitzonderlijk, omdat dat echt heel duur is. Er werd een mes in de halslagader gezet en het beest bloedde binnen ongeveer 5 minuten dood.

Genoeg impressies, tijd om te gaan en deze dag eens goed te verwerken. Ik weet dat het een lange blog is, maar het was gewoon zo onvergetelijk wat we hebben meegemaakt dat ik dit graag met jullie uitgebreid wilde delen :) en no worries ik bespaar jullie de lugubere foto’s.

Dag 43 -  Na gisteravond een nabespreking te hebben gehad over de ceremonie met 2 Duitsers in onze homestay, zijn we als een roosje in slaap gevallen. We besluiten om vandaag een scooter te huren en opzoek te gaan naar Ma’nene. Dit is weer een ander soort ritueel wat nou niet bepaald gebruikelijk is in de rest van de wereld. Ma’nene vindt plaats na het oogstseizoen van de rijst, normaal gesproken in de maand augustus. Mazzel want dat is precies nu, echter zijn dit kleine ceremonies die vaak alleen met familieleden worden gehouden. Ze graven namelijk de gebalsemde lijken op om deze vervolgens te wassen en de kleding te verwisselen en daarna weer opnieuw te begraven. Soms zelfs in een nieuwe kist om verdere ontbinding te voorkomen. Er werd ons verteld dat de weg er naartoe pittig zal zijn op de scooter omdat de wegcondities niet goed zijn en het erg glad kan zijn i.v.m. modderstromen die door regen kunnen ontstaan.

Vol goede moed gingen we op pad met Google Maps als onze trouwe vriend, maar we kwamen er al snel achter dat het GPS signaal niet zo goed werkte in de bergen. We kwamen op wegen terecht die meer in stukken lag dan dat er asfalt te bekennen was. Ook was duidelijk te merken dat ze in de bergen beduidend minder toeristen zien want we hebben denk ik wel duizend keer ‘hallo’ geroepen naar voorbijgangers die zeer verbaasd waren dat we daar reden. Het heeft wel wat maar je krijgt er zo’n droge mond van joh, haha.

Eindelijk aangekomen in de regio Pangala hebben we aan verschillende locals gevraagd waar we naartoe moesten wat resulteerde in een hoop extra gereden kilometers want we hebben het niet gevonden. Jammer, maar de omgeving is echt schitterend dus daar konden we, nou ja voornamelijk ik, van genieten. Koen was heel druk bezig met op de weg letten en dat heeft hij goed gedaan want we zijn heelhuids weer beneden gekomen. Tijd om de spullen te pakken, we gaan weer terug naar het vliegveld van Makassar met de nachtbus om het vliegtuig naar Manado te pakken. Dit ligt in het noorden van Sulawesi.